Mannenoverschot leidt tot conservatisme: De verborgen invloed van scheve sekseratio's 

HP/De Tijd 2024

 

Politieke leiders met autoritaire neigingen komen regelmatig bovendrijven. Ook in democratische landen neemt de populariteit van de sterke-man leider toe, denk aan onze eigen polder-eindbaas, Geert Wilders. Tegelijkertijd zijn er op veel plekken in de wereld onevenwichtige sekseratio’s, dat wil zeggen, scheve verdelingen tussen het aantal mannen en vrouwen van huwbare leeftijd (25-49 jaar). Volgens de meest recente cijfers van de CIA, die dit kennelijk belangrijk genoeg vindt om bij te houden, is er in India een mannenoverschot: per 100 vrouwen zijn er 110 mannen (wat een sekseratio oplevert van 1.1).  Rusland kent een tegenovergestelde trend: per 100 vrouwen zijn er 96 mannen (sekseratio 0.96). Door de oorlog in Oekraïne neemt daar het vrouwenoverschot fors toe, want er zijn naar schatting al 120.000 Russische soldaten omgekomen.  Naast oorlog zien wetenschappers nog twee andere belangrijke oorzaken voor scheve sekseratio’s, namelijk selectieve abortus -- als gevolg van China’s één kind-beleid werden meisjesbaby’s door hun ouders selectief gedood -- en selectieve migratie. Neem het oliestaatje Qatar dat dankzij de migrantwerkers een sekseratio kent van maar liefst 4.2. In de straten van Doha zie je meer luxe sportwagens dan vrouwen.

Hangen die twee trends, een scheve sekseratio en de voorkeur voor een sterke leider, op de één of andere manier met elkaar samen? Dat hebben we met ons Amsterdam Leadership Lab aan de Vrije Universiteit onlangs uitgezocht. We gaven onderzoekdeelnemers een krantenartikel te lezen over een imaginair land waarin ze woonden. Een-derde kreeg te lezen dat er een mannenoverschot was in het land, een-derde las over een vrouwenoverschot, en als controle-conditie kreeg een-derde te lezen kreeg dat er ongeveer evenveel mannen als vrouwen woonden. Daarna vroegen we alle drie de groepen naar de eigenschappen van de ideale president als er in dat imaginaire land verkiezingen zouden plaatsvinden. Degenen die lazen over een mannenoverschot in hun land kozen het vaakst voor een president met autoritaire, masculiene eigenschappen, kortom een sterke man.

De samenhang tussen politieke voorkeur en demografie is misschien verassend voor de leek, maar niet voor wetenschappers die door de bril van evolutiebioloog Charles Darwin naar het gedrag van mensen kijken. Sekseratio’s zijn een belangrijke voorspeller voor de sociale structuur van een groep dieren. Onderling concurreren de mannetjes met elkaar om de vrouwtjes en omgekeerd. Als er teveel van een bepaald geslacht zijn, dan neemt de onderlinge seksuele competitie toe. Een mannenoverschot heeft tot gevolg dat er veel mannen zijn die niet aan een huwelijkspartner kunnen komen.  De gevolgen van zo’n mannenoverschot voor een land zijn explosief. Zo nemen bijvoorbeeld de misdaadcijfers in die landen toe en komen er meer mensen om door moord en doodslag. Daarnaast neemt ook het seksuele geweld tegen vrouwen toe en is er meer prostitutie. De roep om een sterke leider wordt dan vanzelf groter.

Omgekeerd zie je bij een vrouwenoverschot dat veel vrouwen niet aan de man kunnen komen. Dat leidt ertoe dat veel vrouwen kiezen voor hun carrière in plaats van een gezin. Amerikaanse psychologen gaven vrouwelijke studenten toegang tot een lokale dating site, waarbij bij de ene groep de indruk werd gewekt dat er vooral veel mannen op de site op zoek waren naar een partner, terwijl de andere groep dacht dat er juist veel vrouwen op de site actief waren. Vervolgens werd de studentes gevraagd naar hun ambities. De groep die dacht dat de datingsite vooral veel vrouwenprofielen had, wilde liever nog even doorwerken en wachten met het krijgen van kinderen. Ook zie je dat er in Amerikaanse staten met een vrouwenoverschot er percentueel meer vrouwen in topfuncties werkzaam zijn, bijvoorbeeld in politiek en advocatuur.

Net als voor de huizenmarkt, geldt voor sekseratio’s het economische principe van schaarste. In de huwelijksmarkt heeft de schaarse sekse het voor het zeggen, en kan daarmee bepalen hoe de ideale romantische relatie er uitziet. Bij een vrouwenoverschot is de man “in the lead” en zien we in een samenleving lossere seksuele relaties ontstaan, er zijn meer echtscheidingen en vaders zijn minder betrokken bij de opvoeding van de kinderen, want dat is voor de man evolutionair gezien het meest voordelig. In hun boek “Too many women” leggen Amerikaanse sociologen een opmerkelijk verband tussen de opkomst van het feminisme en het vrouwenoverschot in de VS in de jaren zestig. Ik ben ook een product van de jaren zestig, geboren in 1967 uit twee hippie-ouders, met een Dolle Mina als moeder.  Het is grappig, maar tegelijk ook wel sneu, om te bedenken dat de emancipatie van mijn moeder misschien wel het gevolg was van een vrouwenoverschot. Daarentegen wordt bij een mannenoverschot een samenleving juist conservatiever, het belang van het gezin staat voorop, en de huisvrouw wordt op een voetstuk geplaatst. Tegelijkertijd wordt de bewegingsvrijheid van de vrouw aan banden gelegd, want er zijn teveel kapers op de kust. Kijk je naar landen waar de vrouwenrechten onder druk staan dan gaat het meestal om landen met een mannenoverschot, denk aan de oliestaten.

Bezien we de laatste verkiezingsuitslag in Nederland door de bril van Darwin dan is de invloed van scheve sekseratio’s ook binnen onze eigen samenleving merkbaar. De meeste grote steden, bijvoorbeeld Amsterdam en Utrecht, kennen een vrouwenoverschot, en daar zijn meer carrièregerichte vrouwen, die hun economische en sociale vrijheid graag willen behouden. Daar wordt dus vooral progressief gestemd en staat sociale rechtvaardigheid – Woke – hoog op ieders agenda. Daarentegen hebben veel kleinere gemeentes aan de randen van Nederland te kampen met een mannenoverschot, denk aan Dinkelland of Haaksbergen, en voelen de mannen – zeker de laagopgeleiden -- zich daar bedreigd in hun kansen op de huwelijksmarkt (wat nog eens extra saillant wordt door de komst van vooral mannelijke arbeidsmigranten en asielzoekers in die regio’s). Het gevolg is een ruk naar rechts met een sterke voorkeur voor een autoritaire leider. Geert Wilders is de beschermheer van het conservatieve gedachtengoed van huisje, boompje, beestje.

Reacties naar: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.